Esposizione Universale di Roma, tak brzmi rozwinięcie skrótu dzielnicy Rzymu, która wzbudza chyba najwięcej kontrowersji. Jest to realizacja wielkiej wizji, wspaniałego marzenia, które pojawiło się w głowie Mussoliniego.
Nieco historii
Nowoczesna aglomeracja zajmuje 420 ha (trzy stacje metra: EUR Fermi, EUR Palasport i EUR Magliana) i powstała na obszarze pomiędzy historyczną częścią Rzymu i wybrzeżem. Charakteryzuje ją przede wszystkim monumentalizm. Prawdą jest, że w Rzymie wszystko jest monumentalne, wielkie, ogromne, pyszne i znakomite, ale EUR jest połączeniem tych wszystkich przymiotników. Budowle są wynikiem inspiracji projektantów antyczną architekturą Cesarstwa Rzymskiego, a także ówczesnych urbanistycznych konwencji. Wszystko to, aby dowieść potęgi faszyzmu i przyćmić pałace Rzymu, a przede wszystkim, Watykanu. Cała dzielnica przypomina nieco zbiory eksponatów z muzeum przeniesione do życia codziennego – podejrzewam, że stąd właśnie nazwa, która w tłumaczeniu oznacza Rzymską Wystawę Światową. Prace rozpoczęto w 1938, jednakże zostały one przerwane wybuchem wojny. To nie powstrzymało Mussoliniego i po zakończeniu konfliktu powrócono do budowy zakończonej w 1951, już po śmierci il Duce. Jedyne, czego nie doprowadził do skutku, to Olimpiada Cywilizacji, która miała się odbyć w 1942 roku.
Aby dostać się do EUR, które polecam odwiedzić nie zważając na orientację polityczną, poglądy oraz zamiłowania estetyczne, najlepiej wsiąść w metro B. To prawda, że poprzedni artykuł, dotyczący Rzymu, jako takiego, gloryfikował zwiedzanie piechotą, jednak w tej sytuacji jest to trudne do realizacji, ponieważ dzielnica jest naprawdę daleko. Wysiadamy na stacji EUR Fermi (wł. fermare – zatrzymywać), ozdobionej mozaikami. Stąd prowadzą nas drogowskazy do najważniejszych miejsc.
Zdecydowanie najbardziej monumentalne i górujące nad zabudowaniami jest Palazzo della Civilta Italiana (Pałac Cywilizacji włoskiej), zwany też Pałacem Cywilizacji Pracy, zwane też kwadratowym Koloseum, ponieważ, tak jak jego pierwowzór, zdobi go 214 arkad. Dookoła budynku, na parterze, ustawiono dwadzieścia osiem posągów, symbolizujących zawody, wartości, rodzaje sztuki. W narożnikach znajdują się rzeźby przedstawiające Dioskurów (Kastor i Polluks, synowie Zeusa). Na fasadach wyryto motto budowli w trzech wierszach: Naród poetów, artystów, bohaterów/ świętych, myślicieli, uczonych/ żeglarzy, wędrowców.
Bazylika św. Piotra i Pawła stoi na najwyższym punkcie w dzielnicy, prowadzą do niej monumentalne schody. Przed bazyliką stoją dwie ogromne figury Piotra i Pawła z charakterystycznymi dla nich atrybutami. Z zewnątrz podobieństwo do bazyliki świętego Piotra w Watykanie widać niemal od razu. Oczywiście bazylika w EUR jest dużo mniejsza; po obu stronach budynku znajdują się kolumnady, natomiast nie są one integralną częścią budowli. Bazylika zbudowana jest na planie krzyża, z nawą główną i dwiema nawami bocznymi, w których znajdują się ogromne mozaiki. Zwieńczeniem nawy głównej, tuż nad ołtarzem, jest mozaika przedstawiająca ukrzyżowanego Jezusa. To, co zwraca największą uwagę to ascetyzm i skromność. Nie ma tu pełnych przepychu rzeźb, malowideł, ale cisza i spokój, w której można odnaleźć skupienie. Wychodząc, zobaczymy przepiękne witrażowe drzwi, przez które słonecznie grają wszystkie kolory tęczy.
Kawałek dalej, tuż przy głównej ulicy, znajduje się Museo della Civilta Romana (Muzeum Cywilizacji Rzymskiej). W nim znajdziemy cały przebieg historii Imperium. Są tu makiety i modele przedstawiające rozwój mocarstwa rzymskiego oraz zmian miasta w czasach mocarstwa i republiki, model Rzymu z czasów Konstantyna Wielkiego (306-337), a co najważniejsze, odlewy płaskorzeźb z Kolumny Trajana (wzniesiona w 113 roku na Forum Trajana, upamiętnia zwycięstwo nad Dakami), wykonane na zlecenie Napoleona III.
Jednakże EUR to nie tylko historia. Mieszkają i pracują tu młodzi ludzie żądni sukcesu, dlatego też znajdziemy tu wiele współczesnych budowli, biurowców. Mnie najbardziej urzeka w EUR jego ponadczasowość, spokój i cisza. Nie znajdziemy tu tłumów turystów, ale miejsce do spacerów, zwłaszcza dla miłośników architektury urbanistycznej. Nie dziwi więc, że właśnie EUR wybrano na miejsce, w którym powstaje najnowocześniejsze centrum kongresowa, potocznie nazywane chmurą. Stalowa konstrukcja z przezroczystymi ścianami skrywa w sobie drugi, zawieszony budynek, dla którego inspiracją była chmura. Planowane otwarcie to koniec marca bieżącego roku. Wygląda doprawdy niesamowicie.
Podczas pisania artykułu korzystałam z przewodnika Baedeker, wydanie I, 2007, Wydawnictwo Pascal/MAIRDUMONT, Ostfildern. Fotografie zostały wykonane przeze mnie.
Autor tekstu i zdjęć: Natalia Wojdyła
