Wąwóz Homole

INFORMACJE O ODCINKU SZLAKU
Długość: 1 km
Czas przejścia: 0:30 (↕)
Stopień trudności: Łatwy
Ekspozycja: Brak
Widoki: Na całej trasie
Ubezpieczenia: Drabinki, poręcze
Kolor szlaku: Zielony


Wariant: PODEJŚCIE

Wąwóz Homole jest jedną z najbardziej atrakcyjnych krajobrazowo części Pienin. Znajduje się w Małych Pieninach, nieopodal miejscowości Jaworki. Wąwóz powstał w neogenie, głównie w wyniku wydźwignięcia bloku Homoli wzdłuż osi poprzecznej do pienińskiego pasa skałkowego oraz erozji rzecznej płynącego jego dnem potoku Kamionka.


Ściany wąwozu tworzą wysokie na kilkadziesiąt metrów, przybierające różne fantazyjne kształty, skały wapienne (jurajskie i kredowe) z domieszką łupków oraz margli, porośnięte głównie roślinnością wapieniolubną (ściany) oraz jałowcami (wierzchołki). Jego dnem płynie zaś potok Kamionka. Nazwa wąwozu pochodzi od słowa „homoła” lub „gomoła” oznaczającego „obły” („gomółka” – bryłka miękkiej masy o kulistym kształcie).

Badania archeologiczne wykazały, że na terenie wąwozu istniała kiedyś warownia obronna (odnaleziono między innymi fragmenty cegieł oraz ceramiki).

Od 1963 roku wąwóz i jego najbliższa okolica należą do Rezerwatu Wąwóz Homole im. Jana Wiktora (1890 – 1967) – polskiego pisarza, publicysty, dziennikarza, działacza ludowego i posła na Sejm PRL pierwszej kadencji, miłośnika Pienin. Rezerwat ma powierzchnię 58,6 ha i obejmuje dolinę potoku Kamionka oraz część doliny potoku Koniowskiego oraz Dubantowskiej Dolinki (wraz z Czajkową Skałką). Rezerwat stanowi obszar ochronny dla wielu rzadkich gatunków roślin, wśród nich wapieniolubnej roślin roślinności naskalnej. Przedstawicielami świata zwierząt zamieszkującymi Wąwóz Homole są ptaki takie jak pustułka, sokół, puchacz, pluszcz i pliszka górska. Do występujących w rezerwacie płazów należą salamandra plamista i żaba trawna. Ciekawym gatunkiem owada występującego w Wąwozie Homole jest motyl Niepylak Apollo – największy żyjący w Polsce motyl dzienny (jego rozpiętość skrzydeł do 9 cm).

Wąwóz Homole, za sprawą swojego baśniowego krajobrazu, jest bohaterem wielu starych legend i przypowieści, głównie na temat znajdującego się w nim skarbu i kosztowności ukrytych pomiędzy skałami. Mówi się, że w każdej legendzie jest ziarnko prawdy, a w tym przypadku ludowe porzekadło ma nawet potwierdzenie w dokumentach historycznych (między innymi w kronikach Jana Długosza).

Trasa zwiedzania:

Wejście do wąwozu znajduje się przy głównej szosie prowadzącej ze Szczawnicy. Stoi tu nieczynna drewniana kasa biletowa (w latach 2001 – 2009 wstęp do wąwozu był płatny) oraz kilka tablic informacyjnych oraz ławek i stołów dla turystów.

Samochód można zatrzymać na mieszczącym się dwieście metrów na zachód dużym parkingu dla samochodów (punkty gastronomiczne).

Nieopodal wejścia do wąwozu stoi biała przydrożna kapliczka z figurą Matki Boskiej umieszczoną we wnęce nad niebieskimi drzwiami.

Wędrówkę Wąwozem Homole rozpoczynamy od przejścia po drewnianym mostku Potoku Kamionka. Już na samym początku zwracają uwagę niewielkie kaskady po których spływają wody potoku. Dalej idziemy gruntową ścieżką w kierunku wysokich, strzelistych skał wapiennych tworzących kanion.

Po lewej stronie jako pierwszą mijamy skałę „Wapiennik” – wysoką, skalną kolumnę, a następnie skalną ścianę o nieregularnej grani zwaną „Grzebień”. Zaraz za nią znajdują się dwie kolejne piękne skały – 70-metrowa „Niska” oraz 120-metrowa, kilkuwierzchołkowa „Wysoka”. Po przeciwnej stronie wąwozu, od samego jego początku, ciągnie się inna pionowa skalna ściana – Prokwitowska Homola (przed laty poszukiwano w niej złota, o czym świadczą wyryte tunele – pozostałości po szybach górniczych). Na dalszym odcinku kilkukrotnie przekraczamy potok Kamionka wijący się dnem wąwozu. Kamienie pokrywające jego dno stają się coraz większe, aby w pewnym momencie osiągnąć wręcz nieprawdopodobne rozmiary – niektóre z głazów mają do 20 m średnicy. Rumowisko skalne pokrywające dno wąwozu jest pozostałością po osunięciu się jego górnych partii, co miało miejsce najprawdopodobniej w plejstocenie (epoka lodowcowa).


Po chwili szlak nieco oddala się od potoku, pnąc się ku górze po metalowych schodach. Szlak ginie w lesie, aby po chwili wyprowadzić nas na niewielką polankę w Dubantowskiej Dolince (górne odgałęzienie Wąwozu Homole). Główną atrakcją polanki (będącej często ostatnim przystankiem wycieczek zwiedzających wąwóz) są charakterystyczne skały znajdujące się w jej północno – zachodniej części, tzw. „Kamienne Księgi”.

Legenda głosi, że na kartach Kamiennych Ksiąg są zapisane losy wszystkich ludzi, nikt jednak nie potrafi ich odczytać. Gdy pewnego razu znalazł się człowiek (pop ze słowackiej miejscowości Wielki Lipnik) potrafiący zrozumieć tajemnicze zapisy na skałach, Bóg odebrał mu mowę, ponieważ nie chciał, aby ludzie poznali swoją przyszłość.

Przy północno – wschodnim krańcu polanki stoi inna ciekawa skała o fantazyjnych, nieregularnych kształtach – Czajkowa Skałka (707 m n.p.m.). Jest zbudowana z zielonych i czerwonych radiolarytów (skały osadowe). Widoczny fałd leżący (czyli deformacja tektoniczna skały, zachodząca w taki sposób, że nie zostają przerwane poszczególne warstwy) powstał w  epoce późnej jury.

Za polanką wąska kamienna dróżka prowadzi przez las, aby po chwili wyprowadzić na skrzyżowanie dróg. Można stądu udać się zielonym szlakiem na Wysoką (1050 m n.p.m.) lub wrócić do Jaworek przez Wąwóz Homole. Alternatywą jest gospodarcza nieoznakowana droga wiodąca zboczem do Jaworek.

SKRZYŻOWANIE SZLAKÓW  
Zielony Jaworki (przez Wąwóz Homole)
Rezerwat Wysokie Skałki (pod Wysoką)
0:35  (↕)
1:10 ((↓0:40)
Nieoznakowany Jaworki 0:20  (↕)

Przy skrzyżowaniu stoją malownicze Jemeriskowe Skały (10 m wysokości) zbudowane z wapieni, porośnięte jałowcami i roślinnością wapieniolubną. W skalnej szczelinie znajduje się jeden z otworów Jameriskowej Jamy – najdłuższej jaskini Małych Pienin (57,5 m długości, 7,0 m głębokości). Składa się z bardzo wąskich korytarzy oraz kilku niewielkich sal. Nie jest udostępniona dla turystów. Spod Jeremiskowych Skał, na południu, w oddali, widoczny jest masyw Wysokiej (1050 m n.p.m.).

Zobacz też: https://tropster.pl/odziez-turystyczna-trekkingowa-jak-wybrac/