Dolina Chochołowska

Spis Treści

Dolina Chochołowska

Dolina Chochołowska jest najdłuższą, największą i najdalej na zachód wysuniętą doliną leżącą w obrębie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Ma długość około 10 km i zajmuje powierzchnię około 35 km2.  W górnej części dolina rozgałęzia się na trzy doliny – Dolinę Starorobociańską, Dolinę Jarząbczą i Dolinę Chochołowską Wyżnią. Poza tymi największymi odgałęzieniami ma ona jeszcze kilka mniejszych. Wśród nich są: Mała Sucha Dolina, Wielka Sucha Dolina, Dolina Huciańska, Dudowa, Trzydniowiańska, Głębowiec, Długa, Kryta, Wielkie Koryciska, Małe Koryciska.

W dolnej części dolina zbudowana jest ze skał osadowych, natomiast w górnej ze skał krystalicznych. Na budowę jej górnej części największy wpływ miał lodowiec, natomiast w dole wykształciły ją głównie zjawiska krasowe.

Dolina wzięła swoją nazwę od znajdującej się kilka kilometrów od niej miejscowości Chochołów. Przez wieki wykorzystywana była jako miejsce wypasu owiec i krów, na jej obszarze już od XVI wieku funkcjonowały ośrodki górniczo–hutnicze. W związku z tym w Dolinie znajdowały się liczne zabudowania pasterskie, przemysłowe i mieszkalne – do dnia dzisiejszego zachowała się ich znikoma liczba.

Już w XIX wieku dolina była odwiedzana przez turystów, choć wzrost jej popularności nastąpił dopiero w pierwszej połowie XX wieku i do dziś nie maleje.

Dolina Chochołowska stanowi obowiązkowy punkt programu dla wypoczywających w Tatrach rodzin z dziećmi i osób starszych (szlak biegnący dnem doliny jest szeroki, wygodny i nie nastręcza żadnych trudności). Odchodzi od niej wiele szlaków prowadzących na okoliczne szczyty.

Co warto zobaczyć?

Będąc w Dolinie Chochołowskiej warto zwrócić uwagę na kilka miejsc:

  • zabytkowe szałasy pasterskie,
  • charakterystyczne skały – Siwiańskie Turnie, Skała Kmietowicza, Olejarnia, Zawiesista,
  • Niżnia i Wyżnia Brama Chochołowska,
  • Wywierzysko Chochołowskie,
  • Polana Chochołowska i Schronisko PTTK.

Opisy wszystkich wymienionych miejsc znajdują się w dalszej części artykułu.

Informacje praktyczne

Dolina Chochołowska – parking

U wylotu Doliny Chochołowskiej znajduje się kilka prywatnych parkingów. Parkingi są rozległe i na pewno nie będzie problemu ze znalezieniem miejsca parkingowego, choć w sezonie może to nie być miejsce w pierwszym rzędzie od wejścia do doliny. Ceny za cały dzień postoju wahają się od 15 do 40 zł.

Dolina Chochołowska – ile się idzie?

Szlak biegnący dnem Doliny Chochołowskiej ma długość 7,3 km, a czas przejścia wynosi 2:05h (w jedną stronę). Do tego czasu należy doliczyć przystanki po drodze.

Szlak Doliną Chochołowską

INFORMACJE O ODCINKU SZLAKU
Długość: 7,3 km
Czas przejścia: 2:05 (↓1:45)
Różnica poziomów: 907 m – Siwa Polana – początek
1148 m – Schronisko na Chochołowskiej Polanie
241 m
Stopień trudności: Bardzo łatwy
Ekspozycja: Brak
Widoki: Z kilku miejsc na szlaku
Ubezpieczenia: Brak
Kolor szlaku: Zielony

Początek szlaku

Szlak dnem Doliny Chochołowskiej rozpoczyna się na początku Siwej Polany. Znajdują się tu duży parking dla samochodów, bar gastronomiczny, kilka stoisk z pamiątkami i oscypkami, toalety oraz kasa biletowa.

Turystów zaskoczyć może fakt, że kasa znajdująca się na Siwej Polanie, przy wejściu, nie jest kasą Tatrzańskiego Parku Narodowego, tylko Wspólnoty Uprawnionych Ośmiu Wsi. Jest to wspólnota założona w 1819 roku, będąca właścicielem gruntów leżących w Dolinie Chochołowskiej, sąsiedniej Dolinie Lejowej, oraz terenów z nimi sąsiadujących. Łącznie wspólnota zarządza terenem o wielkości 2230 ha znajdującym się w obrębie TPN, oraz ponad 800 ha znajdującymi się w jego bliskich okolicach. Obejmuje tereny których właścicielami jest ponad 2 000 rolników z 8 podhalańskich wsi: Ciche, Czarny Dunajec, Chochołów, Dzianisz, Witów, Wróblówka, Podczerwone i Koniówka.

Obecnie wspólnota, na terenach których jest właścicielem, prowadzi gospodarkę leśną (m.in. wycinka drzew) pod kontrolą TPN, wypas owiec, a także świadczy usługi turystyczne. Bilety wstępu do parku zakupione w kasie na Siwej Polanie również trafiają na konto wspólnoty.

Tuż za kasą, po prawej stronie znajduje się wypożyczalnia rowerów. Działa w sezonie w godzinach 8 – 20. W punkcie można wypożyczyć także siedziska dla dzieci, kaski i kijki do nordic walking.  Rower można wypożyczyć na cały dzień (35 zł) lub na przejazd do jednego z dwóch punktów – Polany Huciska (5zł) lub Leśniczówki TPN, dawnego schroniska Blaszyńskich (10 zł). Do punktu drugiego wiedzie asfaltowa droga, natomiast do trzeciego gruntowo-kamienista. Pomimo niewielkiego nachylenia trasy, pokonanie jej na rowerze jest dość męczące, szczególnie dla mniej wprawnych turystów, ale istotnie skraca czas pokonania doliny. Niesamowitą frajdę sprawia natomiast zjazd na rowerze od Leśniczówki TPN do Siwej Polany, oczywiście jeżeli schodząc z gór uda się nam do tego punktu dotrzeć przed jego zamknięciem. Przed startem koniecznie należy sprawdzić hamulce!

Obok wypożyczalni rowerów ma swój początkowy przystanek kolejka turystyczna „Rakoń” przerobiona z traktora, mogąca pomieścić do 50 osób, którą w sezonie można dojechać do Polany Huciska (przejazd 5 zł).

Istnieje także możliwość dojazdu, właściwie pod samo Schronisko na Polanie Chochołowskiej, bryczką lub saniami, w cenie około 150 zł (za przejazd, niezależnie od ilości osób).

Siwa Polana

Na samym początku trasy musimy przemierzyć rozległą Siwa Polanę. Polana jest położona na wysokości 910–935 m n.p.m.,  jej długość wynosi niespełna 900 m, a szerokość (w najszerszym miejscu) około 350 m. Na polanie stoi kilka bacówek, w których można skosztować oscypków oraz prowadzony jest kulturowy wypas owiec. Znajdują się tu także dom mieszkalny i zabudowania gospodarcze.

W połowie drogi przez Polanę, po lewej stronie stoi metalowy krzyż, postawiony tu na początku XIX wieku. Z okazji lądowania w tym miejscu papieża Jana Pawła II w czerwcu 1983 roku został odnowiony i opatrzony tablicą pamiątkową.

W dalszej części Polany, w kępie drzew po prawej stronie, stoi kapliczka ufundowana w 1809 roku przez Jana Łuszczka, odnowiona z okazji pobytu Jana Pawła II w Dolinie Chochołowskiej.

Po chwili dochodzimy do końca Polany, gdzie do naszej drogi dołącza zielony szlak z wylotu Doliny Lejowej, a właściwie to nasza droga dołącza do niego, gdyż przez środek Siwej Polany nie biegnie żaden znakowany, pieszy szlak turystyczny.

SKRZYŻOWANIE SZLAKÓW
Zielony Do Doliny Lejowej 0:25 (↕)

Po chwili przechodzimy przez mostek, na którym wisi tabliczka upamiętniająca tragiczną śmierć w wypadku samochodowym dwudziestoletniej Barbary Woźniak w 2000 roku.

Zaraz za mostkiem w lewo odchodzi dróżka prowadząca do symbolicznej mogiły Polaków rozstrzelanych przez gestapo 27 XII 1939 roku.

Dalej dość długi odcinek drogi wiedzie przez las, wzdłuż Potoku Chochołowskiego. Po chwili, po prawej stronie wyłaniają się Siwiańskie Turnie – strzeliste skały wznoszące się na 100 metrów ponad dno doliny, mające wysokość bezwzględną 1065 m n.p.m. Ich grzbietem biegnie granica polsko–słowacka, a także, co ciekawe, europejski dział wodny oddzielający zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego. Na początku XX wieku nosiły one, nadane przez Towarzystwo Tatrzańskie, imię Jana Kantego Andrusikiewicza, jednego z przywódców Powstania Chochołowskiego, jednak w późniejszym okresie postanowiono nie nazywać elementów przyrody tatrzańskiej nazwiskami ludzi, przywracając nazwę pochodzącą od Siwej Polany.

Po kolejnym, niespełna kilometrowym odcinku dochodzimy do wylotu zachodniego odgałęzienia Doliny Chochołowskiej – wąwozu Wielkie Koryciska, znajdującego się pomiędzy szczytami Krytej Czuby (1246 m n.p.m.) i Tyrałowej Czuby (1400 m n.p.m.), które ograniczają go od strony południowej, oraz Koryciańskiej Czuby (1161 m n.p.m.), która ogranicza go od strony północnej. Na jego terenie znajduje się, utworzony w 1980 roku, rezerwat Koryciska o powierzchni 28,79 ha. Obszar ten kryje w sobie wiele ciekawostek, znajduje się w nim polana Tyrałówka, niegdyś użytkowana przez pasterzy, a także trzydziestometrowy wodospad spływający ze skalnego progu. Na północnych zboczach wąwozu wyrastają Koryciańskie Turnie, strzeliste wapienno-dolomitowe skały, w których znajduje się wejście do siedmioipółilometrowej długości jaskini Schron w Wielkich Koryciskach. Miejsca te jednak nie są dostępne dla turystów. U wylotu Wielkich Korycisk, przy szlaku turystycznym, znajduje się nieduża polanka z zadaszonym stołem dla turystów.

Po następnym kilometrze, mijamy znajdującą się po prawej stronie za drzewami, po drugiej stronie potoku, Polanę Krytą i wychodzimy na Polanę Huciska.

Polana Huciska

Podłużna polana Huciska leży na wysokości 980-1050 m n.p.m., po wschodniej stronie Potoku Kościeliskiego. Jej nazwa wzięła się od funkcjonujących tu na przełomie XVIII i XIX wieku kopalni rud żelaza Huciańskie Banie, znajdujących się w południowym zboczu Klinowej Czuby (1276 m n.p.m.). W XIX wieku zostały one zamknięte z powodu nieopłacalności ekonomicznej, a następnie uległy stopniowemu zasypaniu. Obecnie na Polanie Huciska znajdują się punkt pośredni wypożyczalni rowerów, końcowa stacja kolejki „Rakoń”, a także toalety i stoły dla turystów. Jeszcze niedawno funkcjonował tu obszerny parking dla samochodów, jednak został on przeniesiony na Siwą Polanę. W tym miejscu kończy się szosa asfaltowa, a dalej szlak biegnie drogą kamienisto–gruntową. Na polanie prowadzony jest kulturowy wypas owiec. Na jej końcu, po lewej stronie mieści się bacówka, a przed nią stoi ufundowany w 1932 roku przez górala z Cichego krzyż upamiętniający śmierć wójta Witowa w potyczce ze zbójnikami w 1809 roku. Nieopodal widoczne są fundamenty dawnego schroniska Bukowskich, spalonego przez Niemców w 1945 roku. Na wysokości bacówki znajduje się drewniany most nad Potokiem Chochołowskim, jednak za nim wiedzie tylko droga gospodarcza. Tuż przy mostku, po drugiej stronie potoku stoi kapliczka urządzona w pniu wyłamanego drzewa, często obficie udekorowana kwiatami.

Niżnia Brama Chochołowska

Po kilku chwilach dochodzimy do kolejnego interesującego miejsca – Niżniej Bramy Chochołowskiej, zwężenia Doliny Chochołowskiej, w którym pomiędzy skalnymi ścianami ledwo mieści się droga i płynący obok potok. Po lewej stronie szlaku znajduje się Skała Kmietowicza, na której w 1901 roku zamontowano tablicę upamiętniającą księdza Józefa Leopolda Kmietowicza, jednego z przywódców Powstania Chochołowskiego z 1846 roku. Z kolei w 1983 roku na skale umieszczono medalion upamiętniający wizytę papieża Jana Pawła II.

W skale znajdują się ponadto dwie kilkumetrowe jaskinie nazywane Schronami w Skale Kmietowicza.

Wywierzysko Chochołowskie

Zaraz za skałą, przed mostkiem odbija w lewo ścieżka prowadząca do punktu obserwacyjnego nad Wywierzyskiem Chochołowskim. Wywierzysko Chochołowskie położone jest na wysokości 988 m n.p.m., ma średnią wydajność 400 l/sek. i formę stawu o głębokości ok. 1,5 m. Wody wypływające z wywierzyska pochodzą z systemów krasowych Kominiarskiego Wierchu, jaskini Szczelina Chochołowska, a także z Potoku Chochołowskiego, których część wód ginie pod ziemią w odległości około 1,5 km powyżej wywierzyska. Przez lata źródło było wykorzystywane jako wodopój dla bydła, i z tego względu, aby zapobiec przypadkom utopienia się zwierząt, zostało najprawdopodobniej spłycone przez górali.

Polana Pod Jaworki

Wracamy na główny trakt i po prawej stronie mijamy niewielką (ok. 0,5 ha powierzchni) Polanę pod Jaworki, leżącą u wylotu Doliny Dudowej, wschodniego odgałęzienia Doliny Kościeliskiej. Na polanie jest prowadzony kulturowy wypas owiec, stoją dwa szałasy pasterskie oraz stół dla turystów. Zaraz za mostkiem i rzędem drzew, ponad miejscem rozjeżdżonym przez traktory, w którym często składowane jest drewno, wznoszą się ciekawe formy skalne.

W odległości około 150 m powyżej Polany pod Jaworki odchodzi w kierunku wschodnim czarny szlak do Doliny Lejowej i Kościeliskiej, fragment Ścieżki nad Reglami.

SKRZYŻOWANIE SZLAKÓW
Czarny Do Doliny Lejowej 1:45 (↓1:30)

Wyżnia Brama Chochołowska

Idąc dalej zielonym szlakiem dochodzimy do znajdującego się na wysokości ok. 1030 m n.p.m. drugiego skalnego przewężenia – Wyżniej Bramy Chochołowskiej (inaczej zwanej Pod Zawiesistą), utworzonej pomiędzy skałami należącymi do masywów Bobrowca (1663 m n.p.m.) leżącego po stronie zachodniej oraz Kominiarskiego Wierchu (1829 m n.p.m.), leżącego po stronie wschodniej. Część wód Potoku Chochołowskiego znika w tym miejscu pod ziemią, aby wypłynąć na powierzchnie w Wywierzysku Chochołowskim (otwór lub korytarz, w którym rzeka znika pod powierzchnią ziemi nazywana jest „ponorem”).

W stokach Bobrowca wykształciły się piękne formy skalne – turnie Olejarnia oraz Zawiesista. Znajdują się w nich także otwory wielu jaskiń, w tym największej jaskini Doliny Chochołowskiej – Szczeliny Chochołowskiej.

Szczelina Chochołowska jest jaskinią odkrytą w 1938 roku, o długości około 2320 metrów i różnicy poziomów 60 m. Posiada bogatą szatę naciekową – występują w niej formy nazywane „polami ryżowymi” i „łopatami”, a także perły jaskiniowe,  kamienne mleko, czy półtorametrowej wysokości stalagmity.  Niestety szata została częściowo zdewastowana, pokryta napisami i zaśmiecona. W 1976 roku, aby uchronić jaskinię przed dalszą dewastacją, zamknięto ją metalowymi kratami, które co jakiś czas są wyłamywane przez wandali.

Dawne Schronisko Blaszyńskich

Zaraz za Bramą mijamy znajdującą się po prawej stronie leśniczówkę TPN, do której prowadzi drewniany mostek. Wcześniej w tym miejscu znajdowało się Schronisko Blaszyńskich. Najpierw był to niewielki bufet wybudowany w 1937 roku, spalony przez Niemców w 1945, w tym samym roku nieco obok wzniesiono kolejny budynek, który również spłonął. Trzeci raz odbudowano schronisko w 1946 roku i stoi ono do dziś, od 1974 roku nie pełni już jednak funkcji turystycznej – obecnie mieszka tam pracownik TPN.

Zaraz za leśniczówką, po lewej stronie znajduje się końcowy punkt wypożyczalni rowerów, tablica informacyjna oraz stół dla turystów.

Zaraz za nimi, w lewo odchodzą dwa szlaki (początkowo biegnące razem) – żółty na Iwaniacką Przełęcz (i dalej do Doliny Kościeliskiej) oraz czarny na Siwą Przełęcz (pomiędzy Ornakiem, a Starorobociańskim Wierchem)

SKRZYŻOWANIE SZLAKÓW
Żółty Na Iwaniacką Przełęcz 1:30 (↓1:10)
Czarny Na Siwą Przełęcz 2:45 (↓2:10)

Niedaleko za skrzyżowaniem szlaków, po lewej stronie, znajduje się rozjeżdżona przez traktory polanka z zadaszonym stołem turystycznym. Następny, nieco dłuższy odcinek szlaku wiedzie przez las, cały czas wzdłuż Potoku Chochołowskiego. Obchodzimy północno-zachodnim zboczem wzniesienie Wielki Kopieniec (1257 m n.p.m.) i docieramy do leżącej u jego stóp Polany Trzydniówki o powierzchni niecałego hektara. Leży ona na wysokości 1080–1100 m n.p.m. Na jej północnym końcu odchodzi w lewo czerwony szlak na Trzydniowiański Wierch.

SKRZYŻOWANIE SZLAKÓW
Czerwony Na Trzydniowiański Wierch 2:15 (↓1:45)

Przed nami jeszcze tylko ostatni, półkilometrowy odcinek przez las, po pokonaniu którego wychodzimy na rozległą Polanę Chochołowską.

Galeria zdjęć