Kanał Elbląski należy on do najciekawszych zabytków techniki w Polsce. Zbudowano go w latach 1848-1872 według projektu Holendra Georga Jacoba Steenke. Na dworze Fryderyka I i II w celu gospodarczego połączenia wodnego Prus Wschodnich z Bałtykiem, prawie 20 lat czekał na rozpoczęcie budowy. Sama budowa kanału trwała znacznie krócej, bo tylko 8 lat. Pierwszy odcinek trasy między Iławą a Elblągiem został otwarty w 1852 roku. Osiem lat później oficjalnie otwarto odcinek Miłomłyn-Ostróda. Z kolei odcinek systemu kanałów z Ostródy do Starych Jabłonek przez jezioro Pauzeńskie oddano dopiero w 1873 roku.
Kanał Ostródzko-Elbląski wraz z odnogami ma w sumie 212 km długości, a jego główny szlak z Ostródy do Elbląga liczy 83 km. W rzeczywistości składa się z całego systemu kanałów i śluz, które łączą ze sobą jeziora, ale najciekawszą ciekawostką są pochylnie o przemyślanej konstrukcji. Pochylnie zostały zbudowane po to, aby umożliwiać przeciąganie statków po szynach na odcinkach pomiędzy jeziorami, których różnica poziomów jest zbyt wielka, aby można było między nimi zbudować śluzy. Pięć pochylni znajduje się na odcinku 10 km pomiędzy Buczyńcem a Całunami. Przeciąganie statków można obejrzeć z brzegu, ale największą atrakcją jest rejs statkiem po kanale.
Działania wojenne z 1945 roku spowodowały poważne uszkodzenia techniczne urządzeń kanału, jednak już 3 lata później z inicjatywy Zygmunta Mianowicza został on udrożniony i oddany do celów turystycznych. Ewenementem w skali światowej jest to, iż urządzenia hydrotechniczne funkcjonujące na nim działają od 1860 roku.
Kanał wiedzie przez dwie krainy geograficzne – Żuławy Wiślane i Pojezierze Iławskie. Za jego początek przyjęto rzekę Elbląg. Następnie prowadzi on przez jezioro Drużno – ornitologiczny rezerwat przyrody. Samo jezioro stanowi unikatowy zbiornik w skali europejskiej. Trzęsawiska i szuwary są doskonałym schronieniem i miejscem lęgowym ptaków. Na terenie rezerwatu znajduje się 110 gatunków gnieżdżących się ptaków oraz liczne gatunki żerujące i przelatujące. Łącznie zaobserwowano około 210 gatunków ptaków, co stanowi około połowę wszystkich gatunków ptkaów występujących w Polsce.
W rejonie Kanału Ostródzko-Elbląskiego znajdują się również inne rezerwaty:
– strefa ochronna ptaków wodno-błotnych – rezerwat Zatoki Elbląskiej,
– wielopiętrowy las liściasty z pomnikowymi dębami – Dęby w Kurkach Pasłęckich,
– drzewostan modrzewiowy – rezerwat Lenki,
– miejsce ochrony środowiska wodnego i żyjących w nim ryb – rezerwat rzeki Drwęcy,
– strefa ochronna rzadkich roślin wodnych – rezerwat jeziora Czarno,
– rezerwat 230-letniego drzewostanu – Sosny Taborskie.
Cały rejs kanałem z Elbląga do Ostródy trwa 11 godzin. Może się on wydawać zbyt długi, ale nie ma drugiego takiego szlaku wodnego w całej Europie. Rejs przez środek rezerwatów przyrodniczych i pokonanie 100-metrowej różnicy poziomów wody przy pomocy systemu śluz i pochylni, daje niesamowite wrażenia i niezapomnianą przygodę wspominaną przez lata.
Autor tekstu: Marlena Wojtalik
