Przełom Dunaju – południowo-wschodnia Rumunia

Południowo-wschodnia część kraju jest miejscem, w którym rzeka Dunaj rozpoczyna swój bieg przez Rumunię (w pobliżu wioski Baziaș, graniczącej z Serbią). Większość terenu pokrywa łańcuch Karpat Południowych z górami Banat, Tarcu-Godeanu oraz Cernei (wysokość pomiędzy 600 a 2100 m n.p.m.). Ludność skupia się w dwóch największych miastach, Drobeta-Turnu Severin i Orșova oraz w około pięćdziesięciu wsiach. 80% populacji stanowią Rumuni, drugą najliczniejszą nacją są Serbowie (11,3%) oraz zajmujący trzecie miejsce Czesi (4,79%).


Z Polski najłatwiej dostać się samolotem do miejscowości Craiova (z przesiadką w Dortmundzie) i stamtąd udać się pociągiem lub autobusem do Drobeta-Turnu Severin (112 km, ok. 2 godziny). Do oddalonej o 30 km Orșova odjezdżają liczne autobusy i pociągi. Wybierając się w podróż samochodem najlepiej kierować się na przejście graniczne w Korbielowie i dalej przez Słowację i Węgry do Orșova (910 km od Korbielowa, ok. 10godz i 33 min).

Historia

Terytorium zamieszkałe było już w czasach paleolitu, jednak oficjalne dokumenty sporządzono w średniowieczu i XIX w.  Przełom Dunaju był ważnym ośrodkiem handlowym i transportowym, mimo niebezpieczeństw jakie niosło ukształtowanie terenu z licznymi klifami, skałami i wirami wodnymi. Dlatego też Żelazne Wrota, zwane również “morderczymi” uniemożliwiały wpłynięcie na terytorium Rumunii i nawigację, pochłaniając wiele ofiar. Dopiero wybudowanie tamy Żelazne Wrota I zapewniło mozliwość bezpiecznej żeglugi. W wodach Dunaju zginęło również wielu Rumunów, próbujących przeprawić się na drugi brzeg do Serbii, w trakcie rządów komunistycznych. Po wiekach starć z Cesarstwem Rzymskim, Ottomańskim czy Węgrami pokój zapanował również po dwóch przeciwległych brzegach rzeki. W XVIII w. tereny te były własnością austriackiego rodu Habsburgów. W XIX w.  cały obszar, bogaty w złoża mineralne i drewno, przyłączono do austriacko-francuskiej firmy górniczej i kolejowej StEG, która wybudowała również najstarsze rumuńskie tory kolejowe Oraviţa-Baziaş. W okresie międzywojennym przejęty został przez firmę UDR. W XX w. ukończono budowę tamy Żelazne Wrota I. Przyczyniło się to do znacznej migracji ludności z uwagi na powodzie i zatopienie okolicznych wsi. Pod koniec II Wojny Światowej przełom Dunaju stał się terytorium działań partyzanckich, dowodzonych przez działacza komunistycznego Ștefana Plavăț.

Turystyka

Malownicze krajobrazy, niespotykane  widoki i atrakcje turystyczne, urzekające pięknem przyrody i pamiętające czasy starożytnych imperiów. Odwiedzający mogą korzystać z wielu form aktywnego wypoczynku na łonie natury (ścieżki spacerowe i rowerowe, bliskość gór, lasów, wąwozów i jaskiń) jak również odkrywać historyczne i kulturowe skarby kraju ( starożytne ruiny, średniowieczne fortece, pomniki upamiętniające historię Rumunii, muzea, wystawy czy festiwale).

Miejscowości i atrakcje

Drobeta-Turnu Severin

Jedno z dwóch największych miast na przełomie Dunaju. Historycznie łączone z cesarzem rzymskim Severusem. Nazwę miastu, Drobeta nadali Rzymianie, Turnu oznacza wieżę, wybudowaną w czasach Bizancjum i stojącą na wzniesieniu na północnym brzegu Dunaju, natomiast słowiański Severin pochodzi od miasta położonego na północy. Drobeta była miastem strategicznym w czasach starożytnych. Po licznych wojnach ( z Turkami, Węgrami, Bułgarami czy Tatarami) miasto zostało odbudowane w 1829 r. W Drobecie podziwiać można budynek teatru wraz z ogrodem i fontanną oraz zamek wodny Str. Crisan. W pobliżu miasta znajdują się ruiny starożytnego Mostu Trajana, największego w  czasach Cesarstwa Rzymskiego.

Podul lui Traian

Most Trajana jest najstarszym mostem wybudowanym na rzece Dunaj.  Skonstruowany został w 105 r. n.e. przez greckiego architekta Apollodora z Damaszku dla cesarza rzymskiego Trajana. Był prawdziwą dumą imperium. Długi na 1135 m, położony 20 m nad powierzchnią wody, posiadał 20 łuków, a do jego zbudowania wycięto ponad 200 hektarów pobliskiego lasu. Do naszych czasów przetrwały jedynie pozostałości. W pobliskim muzeum zobaczyć można makietę starożytnego mostu.

Porţile de Fier (Żelazne Wrota)

Wąwóz, stanowiący częściowo granicę pomiędzy Rumunią a Serbią na rzece Dunaj. Obejmuje trasę o długości 134 km, a w jego najwęższym miejscu, pomiędzy Drobeta-Turnu Severin a Orșova (ok. 30 km drogą DN6 lub E70) można zobaczyć dwie zapory wodne, Żelazne Wrota I i Żelazne Wrota II. Wąwóz oddziela Karpaty Południowe od serbskich gór Bałkan. Rumuńska strona rzeki stanowi Park Krajobrazowy Żelazne Wrota (w jego skład wchodzą również Cazanele Dunarii – Zatoka Dunaju oraz malownicze trasy turystyczne Ciucarul Le Mic i Ciucarul Le Mare), natomiast po stronie serbskiej leży Park Narodowy Derdap. Według legendy, nimfa wodna Sieglinde namówiła swojego męża, ducha skał i wirów wodnych do stworzenia owych wrót, stanowiąc przeszkodę dla żeglarzy.

Orșova

Na przełomie wieków to portowe miasto przechodziło pod władzę Imperium Ottomańskiego, monarchii Habsburgów, Królestwa Wegierskiego, by pod koniec I Wojny Światowej stać się częścią Rumunii. W roku 1444, w okresie wojen z Turcją przebywał tu Władysław III Warneńczyk, król Polski i Węgier. Miejscowość jest ośrodkiem przemysłowym i wydobywczym. W 2009 r. powstała tu elektrownia wiatrowa. Z miejscowości wypłynąć można w rejs po Dunaju. Z pokładu statku podziwiać można piękno okolicy wraz z największymi jej atrakcjami (Tabula Traiana, Chipul lui Decebal, Manastirea Mraconia, Cetata Trikule czy jaskinia Ponicova). Rejs trwa od dwóch do trzech godzin.

Zatoka Cerna i wieś Cerna

Wieś usytuowana jest w malowniczej, górskiej dolinie, nad zatoką. Miejsce sprawia wrażenie zupełnie innego, zapomnianego świata. W wiosce znajduje się szkoła podstawowa (uczęszcza do niej jedynie czworo uczniów), jak również przedszkole. Nie ma tam żadnego sklepu, kościoła czy przychodni, są za to dwa puby. Podążając wzdłuż rzeki można dotrzeć do Băile Herculane oraz wąwozu Corcoaia.

Băile Herculane

Miasto (ok. 20 km za Orșova) usytuowane w zatoce Cerna pomiędzy górami Mehedinti i Cerna, słynie jako ośrodek sanatoryjny. Znajdują się tam bardzo znane w Rumunii termy, oferujące różnego rodzaju zabiegi fizjoterapii. Nazwa miasta pochodzi od mitologicznego Herkulesa, który według legendy, przystanął w dolinie aby odpocząć i zażyć kąpieli. Spa znane było już w starożytności, gdzie w ciągu 165 lat dominacji Rzymian nad Dacją, rozsławione zostało w całym cesarstwie i służyło jako luksusowy ośrodek wypoczynkowy. Z tamtych czasów zachowało się sześć posągów Herkulesa. Replika jednego z nich, wykonana w brązie stoi obecnie w centrum miasta. Uwagę zwraca również nietypowa stacja kolejowa. W pobliżu sanatorium znajduje się dostępna dla zwiedzających Peștera Hoților (Jaskinia Złodziei).

Jezioro Prisaca i wąwóz Corcoaia

Jezioro położone jest w odległości ok. 11km od Băile Herculane, Dotrzeć tam można drogą DN 67D. 43 km dalej znajduje się wąwóz Corcoaia, tworzący niesamowite formacje skalne.

Cazanele Dunarii (Zatoka Dunaju) z rzeźbą skalną Decebal


Podążając z Orșova (17 km drogą DN57) w górę Dunaju, pomiędzy Eselnita i Dubovacazane, można dotrzeć do Cazanele Dunarii i Chipul lui Decebal (największej rzeźby skalnej w Europie). Z zatoki wyłania się wykuta w skale ogromna podobizna Decebala, ostatniego króla Dacji, walczącego z cesarzem rzymskim Trajanem w latach 101-102 n.e. i 105-106 n.e. Przedsięwzięcie zostało ufundowane przez bogatego biznesmena i historyka Iosifa Constantina Drăgana. Przez 10 lat (1994-2004) pracowało nad nim 12 rzeźbiarzy alpinistów, a całkowity koszt wyniósł ponad milion dolarów. Pod podobizną znajduje się łaciński napis “DECEBALUS REX—DRAGAN FECIT” (król Decebal – autorstwa Drăgana). Autor jest zwolennikiem teorii o powstaniu cywilizacji na terytorium starożytnej Rumunii, dlatego też każdy kto zbliża się w kierunku rzeźby, ma podążać w przenośni w kierunku narodzin cywilizacji europejskiej, gdzie Zjednoczona Europa jest odzwierciedleniem naturalnego biegu historii.

Tabula Trajana

Na przeciwległym brzegu rzeki, należącym do Serbii, znajduje się wykuta w skale płyta (wpisana na listę UNESCO w 1979 r.), upamiętniająca zwycięstwo Trajana nad królem Dacji w roku 105 n.e. Płyt wyrzeźbiono dziesięć, do naszych czasów przetrwała tylko jedna. Po wybudowaniu Żelaznych Wrót I została ona przesunięta o 30 metrów w górę, z uwagi na podniesiony poziom wody w rzece Dunaj. Iosif Constantin Drăgan proponował Serbom wyrzeźbienie w skale głowy Trajana, która wraz z podobizną Decebala miałaby symbolizować konfrontację dwóch mocarzy. Pomysł jednak odrzucono.

Monastyr Mraconia

Parę metrów od rzeźby Decebala znajduje się Mraconia. Orginalny klasztor został zniszczony podczas wojny rosyjsko-austriacko-tureckiej w latach 1787-1792.  Po wybudowaniu tamy jego ruiny wraz z okolicznymi wsiami znalazły się pod wodą. Wyłaniają się one z otchłani wodnej w czasie, gdy poziom Dunaju ulega obniżeniu.

Cetata Trikule i jaskinia Ponicova

Twierdza, której nazwa w języku tureckim oznacza trzy wieże (43,5 m od Orșova drogą DN 57), miała pierwotnie powstrzymać najazd Imperium Ottomańskiego. Została ona zatopiona po wybudowaniu tam Żelaznych Wrót I. Obecnie można zobaczyć dwie wieże twierdzy, trzecia pojawia się w okresie obniżonego poziomu wody w Dunaju. W pobliżu znajduje się mająca 1666 m długości jaskinia Ponicova, zwana również jaskinią nietoperzy. Dostęp do poziomu wyższego jest bardzo ograniczony, natomiast trzecie wejście do jaskini znajduje się na równym poziomie z rzeką, więc można się tam dostać jedynie łodzią. Zwiedzanie możliwe jest praktycznie przez cały rok (idealnie pomiędzy majem a październikiem) z wyjątkiem okresów podwyższonego poziomu wody i ryzyka zalania. Jaskinię można zwiedzać samodzielnie, jednak z uwagi na rozległość (3 poziomy) warto wziąć przewodnika, jak również zaopatrzyć się w kalosze i latarki.

Jaskinia Veterani

Do długiej na 87 metrów jaskinii (500 m od jaskini Ponicova, a parę kilometrów od Decebal) dostać się można jedynie od strony Dunaju. W czasach starożytnych była ona miejscem kultu boga Daków, Zamolxe (odpowiednik greckiego Zeusa). W głębi znajduje się fontanna turecka. Podobnie jak w przypadku jaskinii Ponicova, należy zaopatrzyć się w latarki i kalosze, a najlepszym czasem na zwiedzanie jest okres od maja do października.

Tunel Miłości

Tunel, nazywany jednym z najromantyczniejszych miejsc w Rumunii, utworzony z drzew i krzewów okalających stare tory kolejowe (z początku XX w.) na drodze z Caransebesh do Boutzari. Z Orșova, przed  Băile Herculane zamiast w 67D, należy skręcić w lewo w drogę DN 6, następnie skręcić w prawo w drogę nr 68, minąć wieś Obreia i dotrzeć do Tunelu Miłości (100km od Orsovy).

Wodospady Bigar i Beusnita

Aby dotrzeć do położonych 84 km od Orșova wodospadów, należy kierować się drogą DN 6, następnie DC 31, by w końcu skręcić w DN 57B.

Kultura i folklor

Przełom Dunaju jest miejscem, gdzie historia i kultura są wciąż żywe. Liczne legendy i pielęgnowane tradycje nadają temu niezwykłemu miejscu swoistej magii i tajemniczości. Wieś jest uważana w kulturze rumuńskiej za jej serce i duszę. Sposób życia i pracy w wielu miejscach nie zmienił się od wieków. W czasie licznych festiwali oraz świąt, można posłuchać muzyki, spróbować kulinarnych specjałów, tańców, zakupić lokalne wyroby czy podziwiać mieszkańców ubranych w stroje regionalne (również w niedziele). Przełom Dunaju jest szczególnie interesujący pod względem folklorystycznym. Widać tu wyraźnie wpływy sąsiednich kultur, a każda mniejszość narodowa ma swoje własne święta i obrzędy. Wśród wydarzeń kulturowych wyróżnić można m. in. Dni Orșova z pokazem fajerwerków, Święto Figi (gospodynie przygotowują dżemy, brandy i wina według starych, rodzinnych receptur), Festiwal Wsi nad Dunajem czy wiosenne festiwale lilii i żonkila. Ludność zamieszkująca tereny przełomu Dunaju posługuje się językiem rumuńskim z mikrojęzykiem banackim (na bazie języka bułgarskiego i serbskiego). Wiele osób posiada również serbskie imiona i nazwiska.

Agroturystyka

Według portalu turystycznego cazarelapensiune.ro na turystów czekają 74 hotele i pensjonaty. Ceny wahają się pomiędzy 60 a 220 lei. Prawie wszędzie znaleść jednak można nocleg w prywatnych kwaterach (ceny mniej więcej w granicach 60-80 lei).
Przełom Dunaju oferuje szeroki wybór restauracji, jadłodajni czy barów. Wiele z nich ma w swoim menu świeżo złowionego z rzeki pstrąga (pastrav), suma (somn), szczupaka (stiuca) czy karpia (krap). Warto również spróbować kwaskową zupę rybną (bors de peste), majonez z ikry, oleju i jajek (salata de icre), soloną rybę (saramura) oraz  wędzoną makrelę (macrou afumat). Rumunia słynie z doskonałego wina (jest również jednym z największych producentów tego trunku). Specjalnością tej części Rumunii są wina pochodzące z rejonu winnic od Ramnicu Sarat do Halanga (m.in. z Podgoria Severinului czy Plaiurile Drincei).

Autor: Monika Błażejewska