Góra Żar to niewysoki szczyt (761 m n.p.m.) położony nad doliną rzeki Soły we wschodniej części Beskidu Małego, zwanej Beskidem Andrychowskim.Beskid Mały to pasmo górskie w Beskidach Zachodnich o długości 35 km i szerokości 10-15 km. Od północy i północnego zachodu Beskid Mały sąsiaduje z Pogórzem Śląskim i Wielickim, a od południa i południowego zachodu z Kotliną Żywiecką, od wschodu pasmo graniczy z Beskidem Makowskim, zaś od zachodu z Beskidem Śląskim. Beskid Mały rozdziela na dwie części przełom Soły. W zachodniej części Beskidu Małego znajdują się pasma Czupla i Magurki Wilkowickiej i szczyty: Czupel (933 m n.p.m.), Czupel Mały (654 m n.p.m.), Magurka Wilkowicka (909 m n.p.m.), Hrobacza Łąka (828 m n.p.m.), Gaiki (808 m n.p.m.), Groniczki (839 m n.p.m.) i Łysa Góra (653 m n.p.m.). Wschodnią część Beskidu Małego (tzw. Beskid Andrychowski) tworzą pasma Leskowca i Łamanej Skały: Madohora (929 m n.p.m.), Leskowiec (922 m n.p.m.), Jaworzyna (890 m n.p.m.), Groń Jana Pawła II, Potrójna (884 m n.p.m.), Jaworzyna (864 m n.p.m.), Gancarz (802 m n.p.m.), Bukowski Groń (782 m n.p.m.) i wspomniany już Żar (761 m n.p.m.).
Pasmo Beskidu Małego zbudowane jest z płaszczowin podśląskiej (rejony Andrychowa i Kotlina Żywiecka) i śląskiej (trzon pasma). Nieomal w całości Beskid Mały składa się z piaskowców godulskich. W rejonie Beskidu Małego najliczniej występują lasy świerkowo-bukowo-jodłowe, porastają one również grzbiety gór. Fauna w tym rejonie nie jest zbyt bogata, większe drapieżniki nie zamieszkują na stałe tych terenów.
Na obszarze Beskidu Małego są trzy rezerwaty przyrodnicze (Madohora, Szeroka i Zasolnica) oraz park krajobrazowy. We wschodniej części Beskidu Małego, gdzie położona jest Góra Żar występują najstarsze starokredowe skały, węgiel i kamień wapienny. Najliczniej występują w tym obszarze lasy iglaste (rosną tu sosny, świerki i modrzewie), nieco rzadziej lasy mieszane, w których rosną dęby, brzozy, buki. Lasy mieszane są bogate w owoce leśne, grzyby i faunę (można tu spotkać np. zająca, sarnę, dzika). Na Żarze występują przede wszystkim lasy brzozowe, wiosną zakwitują tu osty górskie, przebiśniegi, krokusy i pierwiosnki.
Żar góruje nad Jeziorem Międzybrodzkim i Żywieckim oraz nad dwiema miejscowościami: Międzybrodziem Żywieckim i Bialskim, które administracyjnie przynależą do gminy Czernichów. Pierwotnie na terenach wsi, a dokładniej w jej wyższych partiach, czyli na miejscowych szczytach górskich, występowała buczyna bukowo-jodłowa, zaś w niższych partiach buczyna dębowo-grabowa. Obecnie niezmienioną szatą leśną może się poszczycić jedynie zbocze góry Żar. Dziś w rejonie Międzybrodzia Bialskiego i Żywieckiego przeważają lasy świerkowe z nielicznymi okazami jodły, buka, dębu, olchy, wierzby, jaworu i jesionu. Lasy międzybrodzkie obfitują w runo leśne, rośnie tam dzika róża i dziki bez, malina, czarna jagoda, brusznica, żywokost sercowaty, sałatnica leśna i żywiec gruczołowaty. Jeśli chodzi o faunę, w okolicznych lasach żyją jelenie, sarny, dziki, zające i lisy, zimą natomiast bytują tu nieliczne okazy wilków, rysi, kun leśnych i gronostai.
Bardzo bogaty jest za to świat ptaków, w lasach można zobaczyć drozda, turkawkę, trznadla, muchówkę, a w lecie cyraneczkę i rybitwę zwyczajną. W rejonie wsi występują też płazy i gady, np. salamandra plamista, zaskroniec, żmija zygzakowata i oczywiście żaby. Pod względem geologicznym tereny Międzybrodzia Bialskiego i Żywieckiego są częścią Zachodnich Karpat Fliszowych, zwanych płaszczowiną śląską. Płaszczowina śląska zbudowana jest godulskiej i istebniańskiej kredy środkowej i górnej, litologicznie wykształconej w postaci łupków ilastych, wstęgami ułożonych piaskowców i zlepieńców. Na utworach kredowych zalegają utwory czwartorzędowe wydrążone przez wody rzeki Soły, potoku Ponikiewki oraz Żarnówki Dużej. Charakterystyczną cechą szczytów górujących nad wsiami są strome zbocza, jak w przypadku zachodniego stoku góry Żar. Wody powierzchniowe na terenie gminy Czernichów to rzeka Soła i potoki Ponikiewki, Suchego Potoku, Żarnówki Dużej i Małej, wpadają one do Jeziora Międzybrodzkiego.
Żar, choć jest jednym z najniższych szczytów Beskidu Małego, rokrocznie przyciąga wielu turystów, między innymi za sprawą pięknej panoramy, która roztacza się ze szczytu. Widoki można podziwiać również korzystając z zamontowanych na szczycie lunet. Z Żaru widać inne góry Beskidu Małego (Magurkę Wilkowicką, Hrobaczą Łąkę i Czupel), fragmenty Beskidu Śląskiego (Pasmo Wiślańskie i Masyw Skrzycznego) i Żywieckiego (pasmo Pilska i grupa Romanki i Lipowskiej), a także Kotlinę i Jezioro Żywieckie, Kotlinę Oświęcimską, Wyżynę Śląską, zaporę w Tresnej, dolinę rzeki Soły (grupa Wielkiej Raczy i Rycerzowej) i jeziora tworzące jej „Kaskady” (Jezioro Międzybrodzkie, Jezioro Żywieckie i Jezioro Czanieckie), a nawet wierzchołki położonej w Słowacji Małej Fatry. Przy dobrej widoczności można nawet zobaczyć zarysy Tatr.
Z Żarem sąsiaduje niewiele wyższa Kiczera (831 m n.p.m.). W 1935 r. u stóp Żaru powstało lotnisko szybowcowe, szkolił się tam pierwszy polski kosmonauta Mirosław Hermaszewski i pilot akrobacyjny Halina Bułka. Na górze Żar powstawały też zdjęcia do filmu Pan Samochodzik i Latające Maszyny. Obecnie ma tu swoją siedzibę i prowadzi działalność Górska Szkoła Szybowcowa „Żar”, uprawiane jest tu również paralotniarstwo i spadochroniarstwo. Szkoła prowadzi szkolenia paralotniowe i motoroparalotniowe, ponadto oferuje loty pasażerskie. W 1979 r. na szczycie góry Żar został zbudowany sztuczny zbiornik wodny o kształcie deltoidu (dł. 650 m, szer. 250 m, gł. 28 m, mieści ok. 2,5 mln metrów sześciennych wody), który jest wykorzystywany przez elektrownię szczytowo-pompową Porąbka-Żar. Główne podzespoły elektrowni znajdują się we wnętrzu góry, tam dwoma szybami wydrążonymi wewnątrz góry jest pompowana woda z Jeziora Międzybrodzkiego, leżącego u podnóża Żaru. 300 m w głąb góry znajduje się hala maszyn o powierzchni 1000 m2, w której pracują pompy i cztery turbiny. Do środka elektrowni prowadzi sztolnia, mająca swój początek u podnóża zachodniego stoku Żaru.
W 2004 roku w Międzybrodziu Żywieckim powstała kolejka linowo-terenowa (dł. 1300 m, różnica wysokości 300 m, zdolność przewozowa 1100 osób na godzinę), którą turyści mogą kursować na górę Żar. W zimie służy ona głównie narciarzom i snowboardzistom, latem również paralotniarzom. Wprawdzie na górę prowadzi droga asfaltowa (6 km z Międzybrodzia Żywieckiego), jednak wjazd samochodem na sam szczyt jest obecnie zabroniony, auto należy zostawić na jednym z trzech parkingów przy szkole szybowcowej i wędrować dalej pieszo stromym podejściem lub wjechać kolejką. U podnóża Żaru, w Jeziorze Międzybrodzkim od wiosny do późnej jesieni można uprawiać żeglarstwo, kajakarstwo lub pływać rowerkami wodnymi, a w okolicznych lasach cieszyć podniebienie owocami leśnymi i zbierać grzyby.
Żar to również gratka dla sceptyków i sympatyków zjawisk paranormalnych: na jednym z zakrętów asfaltowej drogi wiodącej na szczyt grawitacja zdaje się działać odwrotnie, butelki położone na drogę zaczynają się toczyć pod górę! Za szczytu Żaru startują lotniarze i paralotniarze. Tu ma również swój początek lubiany tor saneczkowy. Ze stromych stoków górskich zjeżdżają doświadczeni rowerzyści i motorzyści górscy. Południowy stok Żaru został zagospodarowany na trasę narciarską, narciarze i snowboardziści mogą się dostać na szczyt kolejką linowo-terenową, której stacja początkowa mieści się w pobliżu szkoły szybowcowej bądź wjechać wyciągiem orczykowym. Na szczycie znajdują się punkty gastronomiczne, w tym popularna pizzeria „Dominium”, oraz sklep z pamiątkami. Obok lokali serwujących regionalną kuchnię stoi maszt przekaźnika, koło którego niegdyś znajdowała się stacja meteorologiczna, a dziś restauracja „Meteo” posiadająca taras widokowy. Poniżej można dojrzeć kapliczkę, została ona zbudowana przez jednego z budowniczych stacji meteorologicznej w 1947 r. U stóp Żaru na turystów czeka kolejna atrakcja: zjeżdżalnia pontonowa i park linowy oraz kolejne punkty gastronomiczne.
[streetview width=”100%” height=”400px” lat=”49.787322″ lng=”19.22551599999997″ heading=”-257.80645161290323″ pitch=”-7.835351189982587″ zoom=”1″][/streetview]
Szlaki turystyczne na Żar:
- Szlak czerwony, 1,5 h : Porąbka – Cerchla – Łazki – Żar.
Wędrówkę rozpoczynamy od zapory w Porąbce, przechodzimy po zaporze na drugą stronę jeziora, idziemy dość długo asfaltową drogą przez Łazki i Cerchlę. Początkowo droga nie wiedzie pod górę, lecz opada. Dalej ścieżka wiedzie przez las, gdzie podejście jest coraz bardziej strome. Szlak jest dość wymagający, przebiega głównie lasem, gdy las w pewnym momencie się urywa widać Bukowski Groń. - Szlak niebieski, 1,5 h: Kozubnik – Byrdowa – Żar
Szlak zaczyna się na Kozubniku, wkraczamy na niebieską ścieżkę dydaktyczną, droga początkowo jest asfaltowa i biegnie wzdłuż zabudowań. Trasa początkowo jest słabo oznakowana, jedną z leśnych dróżek wkraczamy do lasu na stokach Żaru. W lesie trasa na powrót jest dobrze oznakowana. Momentami ścieżka jest dość stroma. Mniej więcej w połowie trasy wkraczamy na leśną polanę, dalej należy iść prosto, nie skręcając nigdzie. Po kilku minutach widać już elektrownię pompowo-wodną znajdującą się na szczycie Żaru. Na skraju lasu skręcamy w prawo, kierujemy się na zachód, idziemy wzdłuż ogrodzenia elektrowni. Stąd widać już wierzchołek Bujakowskiego Gronia i Jezioro Czanieckie. Dalej szlak skręca w lewo i zostaje do przebycia ostatni odcinek na Żar. - Szlak czerwony i czarny, 2,5 h, 7,1 km: Żarnówka Mała – góra Żar – Międzybrodzie Żywieckie
Wycieczkę zaczynamy w centrum Międzybrodzia Bialskiego, idziemy w kierunku Żywca drogą 948, gdy dochodzimy do mostu, skręcamy zgodnie ze znakiem na Międzybrodzie Żywieckie. Z Międzybrodzia Żywieckiego można się dostać na szczyt Żaru trzema drogami: szlakiem czarnym (2 km), który biegnie serpentynami wzdłuż torowiska kolejki linowo-terenowej, drogą asfaltową (ul. Górska, od parkingu przy dolnej stacji kolejki 5 km, od mostu na Jeziorze Międzybrodzkim ok. 6,5 km) lub wjechać kolejką dostosowaną do wózków i osób niepełnosprawnych. Ze szczytu wracamy czerwonym szlakiem, za zaporą należy skręcić w lewo i iść wzdłuż jeziora, wracamy drogą 948 do początku trasy. - Szlak czerwony, odległość od Żaru ok. 4 km, na Żar wchodzimy ok 1,5 h: Żarnówka Mała – Żar – Kiczera – Przełęcz Isepnicka – Przełęcz Przysłop Cisowy
Z Żarnówki Małej wiedzie czerwony szlak (część Małego Szlaku Beskidzkiego) prowadzący bezpośrednio na Żar. Szlak początkowo jest asfaltowy, idziemy drogą między domkami i po paru minutach wchodzimy do lasu. Dalej trasa robi się coraz bardziej stroma i kamienista. Po jakichś 30 minutach nad sobą ujrzymy linie wysokiego napięcia wychodzące z Elektrowni Porąbka – Żar. Wychodzimy następnie na polanę, stąd widać już zabudowania znajdujące się na szczycie Żaru. Idziemy dalej szeroką, leśną drogą, tak jak nas prowadzą czerwone znaki, tu ponownie robi się stromo i kamieniście. Po kilku minutach wychodzimy z lasu i jesteśmy prawie na miejscu. Idąc w dół stokiem dla paralotniarzy, wzdłuż ogrodzenia elektrowni możemy kontynuować wędrówkę czerwonym szlakiem, z końcem ogrodzenia skręcamy w prawo i idziemy cały czas prosto, skręcamy w lewo dopiero przy dużym głazie. Wchodzimy na duży betonowy plac i skręcamy w prawo, idziemy szeroką drogą aż do rozwidlenia, tam kierujemy się w lewo na niewielkie podejście, następnie w prawo. Ponownie pojawiają się oznakowania prowadzące na Kiczerę. Z Kiczery można zejść stromym wzgórzem do Przełęczy Isepnickiej, stamtąd zielony szlak zaprowadzi nas do Międzybrodzia Żywieckiego, jeśli wybierzemy szlak czerwony dojdziemy do Przełęczy Przysłop Cisowy. Później można skręcić w prawo na niebieski szlak, którym dojdziemy do Czernichowa.
Atrakcje na górze Żar
Trasy downhillowe na Górze Żar:
• trasa „Nortshore” FUNN (dł. 2300 m) – dla początkujących, średniozaawansowanych i zaawansowanych rowerzystów. Trasa ma szerokość dwóch metrów, biegnie przez las. Zostały tu wykorzystane naturalne nierówności terenu urozmaicone drewnianymi wstawkami, tzw. kładkami [nortshore]. Na trasie jest kilkanaście sztucznych przeszkód, uskoków, band ziemnych, i skoczni oraz wall ride`y (drewniane konstrukcje).
• trasa „Downhill” (dł. 2300 m) – dla średniozaawansowanych i profesjonalnych rowerzystów, odbywają się na niej zawody Downhill Contest. Na trasie znajdują się rock garden’y.
Narciarstwo zjazdowe
Na górze Żar znajduje się trasa narciarska o długości 1300 m, co czyni ją jedną z najdłuższych tras zjazdowych w Beskidach. Narciarze i snowboardziści mają do dyspozycji kolej linowo-torową i wyciąg orczykowy i trzy trasy narciarskie: czerwoną (zaczyna się przy górnej stacji kolejki torowo-linowej, kończy przy dolnej stacji) o długości 1 600 m i średnim nachyleniu 19%, niebieską wzdłuż wyciągu orczykowego, o długości 300 m i średnim nachyleniu 18% i trasę zieloną biegnącą przy wyciągu taśmowym, o dł. 51 m i śr. nachyleniu 20%. Trasa na całej długości jest dodatkowo sztucznie zaśnieżana i przygotowywana przez ratraki. Można z niej korzystać również po zmroku dzięki zainstalowanemu oświetleniu, jazdę na nartach/snowboardzie umila muzyka. Przy górnej stacji znajduje się wyciąg talerzykowy dla początkujących. Dodatkową atrakcją jest wyciąg taśmowy dla dzieci. Na terenie ośrodka znajdują się również: wypożyczalnia sprzętu narciarskiego, serwis i szkółka narciarska i snowboardowa, wypożyczalnia sprzętu narciarskiego, punkty gastronomiczne przy górnej i dolnej stacji kolejki oraz ubikacje.
Szybownictwo
U podnóża Góry Żar znajduje się Górska Szkoła Szybowcowa AP “Żar”, która prowadzi szkolenia w zakresie: paralotniarstwa, górskich lotów szybowcowych, podstawowej akrobacji lotniczej, lotów falowych i tzw. „ślepaków”, jest też możliwość wykupienia lotów widokowych.
Paralotniarstwo
Z góry Żar startują paralotniarze, loty odbywają się w trzech kierunkach: na południe i zachód (dla bardziej doświadczonych) i na północ (najpopularniejsze). Paralotniarze lądują przy szkole szybowcowej lub na Kozubniku. Różnica poziomów wynosi ok. 350 m. Z Żaru startują też lotniarze.
Dwupoziomowy park linowy “Trollandia” – znajduje się w lesie przy dolnej stacji kolejki, do dyspozycji dzieci i dorosłych są trzy trasy oraz minipark linowy „Zoolandia” dostępny dla dzieci od 3 roku życia.
Całoroczny tor saneczkowy na Górze Żar
Grawitacyjny tor saneczkowy wyposażony jest w 18 dwuosobowych sanek, wszystkie sanki posiadają pasy bezpieczeństwa i hamulec. Tor mierzy 500 m, jest oznakowany i spełnia wszystkie wymogi bezpieczeństwa. Maksymalna prędkość saneczek to 40 km/godz. Całkowity czas przejazdu wynosi ok. 2 min.
Zjeżdżalnia pontonowa i plac zabaw dla dzieci przy dolnej stacji KLT Żar
Zespół Elektrowni Wodnych Porąbka-Żar S.A.
Elektrownia szczytowo-pompowa na górze Żar (a dokładnie w jej wnętrzu) została zbudowana i oddana do użytku 31 grudnia 1979 r. Na szczycie Żaru turyści mogą oglądać ogromny zbiornik wodny, stanowiący integralną część elektrowni. Elektrownię można zwiedzać z przewodnikiem po uprzedniej rezerwacji.
Monster hulajnogi na Górze Żar
Górska jazda hulajnogami to świetna frajda dla całych rodzin, do wyboru dwie trasy: łatwa, asfaltowa o dł. 6 km i trudna wzdłuż trasy narciarskiej
Jezioro Międzybrodzkie – sztucznie powstały (1937 r.) zbiornik zaporowy na rzece Sole o pojemności 26,6 mln metrów sześciennych, długości 5 kilometrów i powierzchni 3,8 kilometrów kwadratowych. Obecnie jezioro pełni przede wszystkim funkcję rekreacyjną, są tu piaszczyste plaże, budki z jedzeniem i wypożyczalnie sprzętu wodnego: rowerków wodnych, kajaków, łódek. Jezioro jest też atrakcyjnym miejscem dla wędkarzy: zamieszkuje je wiele gatunków ryb, m.in. pstrągi, szczupaki, sandacze, sumy, karpie i okonie. Parkingi przy jeziorze są bezpłatne.
Autor: Natalia Rolnik
